Przed nabyciem działki pod budowę domu zastanawiamy się, czy w najbliższej przyszłości w jej pobliżu nie zostanie posadowiona np. elektrownia wiatrowa. Co prawda, budowa elektrowni wiatrowej niesie ze sobą same korzyści dla środowiska, to jednak większość z nas nie wyobraża sobie zamieszkania w jej sąsiedztwie, a tym bardziej w strefie wyłączonej wokół turbiny. O tym, jak sprowadzić czy dana działka nie znajduje się w strefie oddziaływania turbiny wiatrowej oraz czy w przyszłości w jej okolicy nie powstanie elektrownia wiatrowa, możemy się dowiedzieć się z niniejszego artykułu.
Zobacz naszą nowoczesną Mapę Geoportal360
Sytuacja klimatyczna ziemi, jej ocieplanie się – obecnie średnia temperatura na świecie jest statystycznie blisko o 1,1 stopnia wyższa niż przed rozpoczęciem tzw. epoki przemysłowej, zmusza ludzkość do podjęcia działań, które zatrzymają bądź spowolnią proces ocieplenia ziemi.
Ponieważ to działalność człowieka przyczyniła się do ocieplenia klimatu, w wyniku którego mamy do czynienia ze zmianami klimatycznymi powodującymi nieprzewidziane zjawiska fizyczno – meteorologiczne takie jak:
- topnienie naturalnych lądolodów,
- wzrost poziomu wód w morzach i oceanach,
- zaburzenia obiegu wody w przyrodzie ujawniające się długoletnimi suszami oraz powodziami, niespotykane w okresie zimowym ocieplenia czy zacieranie się granic pomiędzy porami roku,
- stepowienie obszarów porośniętych dotychczas regularną roślinnością oraz wzrost częstotliwości i zasięgu pożarów lasów,
- zmiany zasięgu występowania gatunków flory i fauny, w tym szkodników i wektorów chorób zakaźnych,
to człowiek musi również naprawić to co” zepsuł”.
Wszystkie te zjawiska są sygnałem zmuszającym nas do podjęcia natychmiastowych działań w kierunku powstrzymania bądź zminimalizowania zmian klimatycznych.
Najbardziej skuteczną metodą spowolnienia zmian klimatycznych jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych do atmosfery. Może to nastąpić poprzez zmianę polityki energetycznej, tj. przejście z tradycyjnych paliw kopalnych w kierunku zeroemisyjnych odnawialnych źródeł energii (OZE).
Do odnawialnych (niekopalnych) źródeł energii (OZE) – zaliczane są m.in:
- energia pozyskana z wiatru,
- energia pozyskana z promieniowania słonecznego,
- energia aerotermalna,
- energia geotermalna,
- energia hydrotermalna, hydroenergia,
- energia otrzymywana z biomasy, biogazu, biogazu rolniczego oraz wiele innych.
Do niekwestionowanych zalet źródeł energii odnawialnej (OZE) należą m.in:
- brak emisji gazów cieplarnianych,
- stosunkowo krótki czas odnawialności,
- znikome skutki oddziaływania na środowisko,
- niższe koszty eksploatacji.
Czym jest “elektrownia wiatrowa” a czym „farma wiatrowa”?
Pozyskanie energii z odnawialnych źródeł i zamiana tej energii na energię elektryczną wymaga budowy w terenie urządzeń do wykorzystania siły – energii wiatru, energii słońca czy energii wody, i zamiany energii kinetycznej tych źródeł na energię elektroenergetyczną.
Jednym z urządzeń, których zadaniem jest wytwarzanie energii elektrycznej polegającej na zamianie energii kinetycznej – energii wiatru na pracę mechaniczną w postaci ruchu obrotowego wirnika, są turbiny wiatrowe.
Turbiny wiatrowe to nic innego jak elektrownie wiatrowe wytwarzające energię elektryczną przy pomocy generatorów (turbin wiatrowych) napędzanych energią wiatru.
Turbiny wiatrowe jako instalacje odnawialnego źródła energii, w myśl prawa budowlanego, traktowane są jako budowle.
Turbiny wiatrowe budowane są w postaci wieży umieszczonej na fundamencie. Każda turbina wiatrowa posiada wyjście do sieci elektroenergetycznej. Na szczycie wieży umieszczona jest gondola, w której znajdują się urządzenia turbiny odpowiedzialne za przekształcenie energii wiatru w energię elektryczną.
Do rządzeń tych należy przede wszystkim turbina o poziomej osi obrotu, na której umieszczony jest wirnik składający się z łopat i piasty umieszczonej na przedniej części gondoli ustawionej na wiatr. Wirnik przymocowany jest do głównego wału wspierającego się na łożyskach. Wał przenosi energię obrotów przez przekładnię do generatora, który przekształca ją w energię elektryczną.
Wysokość elektrowni wiatrowej mierzona jest od poziomu gruntu do najwyższego punktu tej elektrowni przy maksymalnym wzniesieniu łopaty wirnika, wliczając w to część budowlaną (stanowiącą budowlę w rozumieniu przepisów prawa budowlanego) oraz urządzenia techniczne.
Aby elektrownia wiatrowa mogła spełniać swoją rolę, powinna mieć wysokość co najmniej powyżej 45 m i być posadowioną na obszarze o dużej wietrzności. Wysokość wieży może dochodzić do 160 m, a długość łopat wirnika nawet do 50m.
Zespoły elektrowni wiatrowych bądź pojedyncze elektrownie wiatrowe wraz z infrastrukturą towarzyszącą podłączone do sieci elektroenergetycznej zwane są farmami wiatrowymi (bywa, że nazywane są siłowniami wiatrowymi).
Farmy wiatrowe lokalizowane są najczęściej w obszarach o dużej wietrzności oraz poza szlakami przelotów ptaków.
Coraz częściej zauważa się lokalizowanie farm wiatrowych na terenach morskich, gdzie z uwagi na siłę i częstotliwość wiatrów, wytworzenie energii elektrycznej jest dużo bardziej efektywne aniżeli na lądzie.
Wytworzenie energii elektrycznej z wiatru przy pomocy turbin wiatrowych jest uważane za jedną z najczystszych metod pozyskania energii elektrycznej, gdyż wytworzenie tej energii nie pociąga za sobą spalania żadnych paliw, jedynie produkcja wież oraz elementów technicznych wyposażenia elektrowni wiatrowej wymusza zastosowanie nakładów energetycznych.
Przeczytaj: Mapa potencjału solarnego – do czego służy?
W jakich regionach Polski znajduje się najwięcej farm wiatrowych?
W Polsce, podobnie jak w innych krajach Unii Europejskiej, w ostatnich latach nastąpił znaczny rozwój energii odnawialnej. Dzięki dofinansowaniu i mechanizmom wsparcia od Państwa, coraz więcej osób i firm decyduje się na budowę nie tylko farm fotowoltaicznych, ale również farm wiatrowych.
Według danych Instytutu Energetyki Odnawialnej w Polsce w marcu 2024 r. funkcjonowało 1400 instalacji wiatrowych przyłączonych do sieci elektroenergetycznych o łącznej mocy 9320,4 MW, z czego 799 (8 923,7 MW) to instalacje powyżej 1 MW.
Z analizy danych usytuowania przestrzennego farm wiatrowych na terenie Polski wynika, że najwięcej farm buduje się w zachodniej i środkowej części Polski, a zdecydowanie mniej na obszarach wschodniej Polski.
Liderem w budowie farm wiatrowych jest województwo zachodniopomorskie. Na drugim i trzecim miejscu pod względem budowy farm wiatrowych znalazły się województwa pomorskie i wielkopolskie.
Dalej w kolejności malejącej w wytworzeniu MW energii elektroenergetycznej z wiatru znalazły się województwa: kujawsko-pomorskie (747,5 MW), łódzkie (657,33 MW), warmińsko-mazurskie (608,99 MW), mazowieckie (556,02 MW), dolnośląskie (326,43 MW), podlaskie (294,61 MW), lubuskie (262,20 MW), lubelskie (232,45 MW), opolskie (147,69 WM), podkarpackie (145,09 MW), śląskie (110,30 MW), świętokrzyskie (44,08 MW), małopolskie (5,77 MW).
Największy przyrost energii odnawialnej nastąpił w 2023r. i wyniósł 1261MW.
Według Instytutu Energii Odnawialnej, tak ogromny przyrost mocy zainstalowanej jest wynikiem realizacji projektów wiatrowych, które wygrały aukcje na energię z OZE.
Można stwierdzić, że moc i liczba zainstalowanych farm wiatrowych jest zależna od struktury własnościowej gruntów oraz stopnia zalesienia terenów. Wyraźnie daje się zauważyć, że im większe gospodarstwa rolne, w tym w rękach jednego właściciela, tym suma zainstalowanych turbin wiatrowych jest większa (łatwiejsze procedowanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji inwestycji).
Na obszarach, gdzie dominują gospodarstwa, rozdrobnione, mniejsze i będące w rękach różnych właścicieli, suma mocy energetycznej wytworzonej z elektrowni wiatrowej jest mniejsza.
Przeczytaj: Dzierżawa gruntów rolnych pod budowę farm fotowoltaicznych
Czym są strefy wyłączone wokół turbin wiatrowych i jak są wyznaczane?
Strefy wyłączone wokół turbin wiatrowych to obszary znajdujące się w bezpośrednim sąsiedztwie turbin wiatrowych. W strefach tych z uwagi na możliwość wystąpienia zagrożeń, takich jak np. wysoki poziom hałasu bądź możliwość upadku elementu turbiny, zabrania się przebywania ludzi.
Obecnie, zgodnie z ustawą, strefa wyłączona wokół turbiny – elektrowni wynosi 700 m.
Turbiny wiatrowe jako budowle o szczególnym przeznaczeniu posiadają wokół obszar podlegający wyłączeniu z możliwości posadowienia jakiejkolwiek inwestycji.
Jak sprawdzić, czy dana działka znajduje się w strefie wyłączonej wokół turbin wiatrowych?
Obecnie, jeżeli już jesteśmy właścicielami działki budowlanej i chcielibyśmy się dowiedzieć czy w najbliższej przyszłości nie powstanie w okolicy farma wiatrowa, możemy to sprawdzić zapoznając się z treścią miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (MPZP) gminy.
Można to zrobić osobiście, składając w gminie stosowny wniosek o udostępnienie wypisu i wyrysu z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego bądź zapoznać się z treścią MPZP w Internecie.
Obecnie wszystkie gminy w Polsce mają obowiązek publikowania na swoich stronach internetowych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gmin (z dniem 01.01.2026 r. informacje z zakresu planowania przestrzennego, w tym dane przestrzenne, będą gromadzone w Rejestrze budowlanym – Dz. U. z 2023 r. poz. 1688).
Natomiast jeżeli jesteśmy na etapie poszukiwań działki pod zabudowę mieszkalną, możemy sprawdzić lokalizację wszystkich farm wiatrowych i stref wokół elektrowni wiatrowych korzystając z raportu umieszczonego na stronie Dzialki360.pl.
Raport o farmach wiatrowych oraz o strefach wyłączonych wokół turbin wiatrowych jest jednym z wielu raportów, jaki można wygenerować korzystając z usługi dostępnej w serwisie Dzialki360.pl.
Umieszczony na stronie Dzialki360.pl raport pozwala na wygenerowanie nie tylko stref wyłączonych wokół turbin wiatrowych, ale również wiele innych informacji o działce m.in. takich jak: położenie, lokalizacja, geometria, geologia, fizjografia działki czy potencjał solarny działki. Możliwości raportu są znaczne i obejmują również informacje z zakresu zagrożeń i uciążliwości występujących na danym obszarze (zagrożenie powodziowe, uciążliwe obiekty, azbest).
Każdy, kto posiada dostęp do Internetu, może bez wychodzenia z domu wygenerować raport o działce, którą jest zainteresowany. Wystarczy otworzyć komputer i wpisać adres strony: https://raport.dzialki360.pl/.
Po wpisaniu adresu strony na ekranie komputera pojawi się mapa Polski. Aby dotrzeć do „naszej” wyszukiwanej działki, należy w lewym górnym rogu wpisać jej adres i kliknąć w lupkę. Następnie wybrać szukany raport i zatwierdzić go. Po opłaceniu usługi otrzymamy pełną informację o działce. Strefy wyłączone wokół turbin wiatrowych są oznaczone kolorem czerwonym w formie koła o promieniu 700 m.
Skorzystanie z informacji ujętych w raporcie pozwala na podjęcie przemyślanej decyzji o nabyciu działki i nienarażenie się na ewentualne niespodzianki po tej transakcji.
W jakiej odległości od wiatraka można postawić dom?
W myśl ustawy z dnia 20 maja 2016 r. o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych (Dz.U. z 2021 r. poz. 724), nowa elektrownia wiatrowa może być posadowiona wyłącznie na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
Odległość elektrowni wiatrowej od najbliższego budynku mieszkalnego lub budynku o funkcji mieszkalnej (budynek o funkcji mieszanej – budynek przeznaczony na stały pobyt ludzi, w którym funkcja mieszkalna stanowi ponad połowę jego powierzchni użytkowej) musi być równa lub większa od dziesięciokrotności wysokości elektrowni wiatrowej (zasada 10 h).
Ustawa o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych pozwalana gminom na ustalenie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego innej odległości elektrowni wiatrowej od budynków mieszkalnych i budynków o funkcji mieszkalnej, jednak nie mniejszej niż 700 m.
Określenie przez gminę w planie miejscowym minimalnej odległości elektrowni wiatrowej od domów mieszkalnych powinno być oparte na wynikach obowiązkowej strategicznej oceny inwestycji na środowisko.
Ocena w zakresie inwestycji dotyczącej budowy elektrowni wiatrowej powinna być wykonana ze szczególnym uwzględnieniem wpływu hałasu na otoczenie i zdrowie mieszkańców.
Dodatkowo, ujęcie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego gminy budowy elektrowni wiatrowej będzie musiało być poprzedzone konsultacjami i dyskusjami z mieszkańcami gminy, w której ma być posadowiona elektrownia wiatrowa. Jeżeli elektrownia wiatrowa znajdzie się w zasięgu oddziaływania innej gminy, projekt planu miejscowego będzie musiał być zaopiniowany przez wójta tej gminy albo prezydenta miasta.
Plan miejscowy musi określać maksymalną całkowitą wysokość elektrowni wiatrowej, maksymalną średnicę wirnika wraz z łopatami i maksymalną liczbę elektrowni wiatrowych.
W przypadku budowy domu w obszarze, gdzie istnieje już elektrownia wiatrowa, budynki mieszkalne mogą być lokowane w odległości od elektrowni wiatrowej nie mniejszej niż 700 m.
Natomiast w przypadku odbudowy, rozbudowy, nadbudowy, przebudowy, remontu istniejącego budynku mieszkalnego albo budynku o funkcji mieszanej lub zmiany sposobu użytkowania części takiego budynku położonego w obszarze istniejącej elektrowni wiatrowej, kryterium minimalnej odległości obiektów objętych w/w czynnościami nie jest wymagane.
Ustawa zakazuje budowy elektrowni wiatrowych na obszarach parków narodowych, rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych i obszarów Natura 2000.
Jednocześnie ustawa podtrzymuje zachowanie odległości elektrowni wiatrowej od parku narodowego równą 10 h, a od rezerwatów przyrody 500 m.
Dobrym rozwiązaniem zachęcającym społeczność do pozytywnego opiniowania budowy elektrowni wiatrowych na obszarze gmin jest przeznaczenie dla mieszkańców gminy co najmniej 10 % mocy zainstalowanej elektrowni wiatrowej.
Każdy mieszkaniec gminy na obszarze, której będzie realizowana inwestycja wiatrowa będzie mógł na zasadzie dobrowolności zawrzeć z inwestorem umowę, o której mowa w art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych oraz niektórych innych ustaw.
- Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii.
Zdjęcia: Unsplash.com
