Zgodnie z Ustawą Prawo budowlane, droga jest obiektem budowlanym, którego budowa polega na wykonaniu tego obiektu w określonym miejscu.
Zobacz naszą nowoczesną Mapę Geoportal360
Zasady i warunki przygotowania inwestycji w zakresie dróg publicznych takich jak: autostrady, drogi ekspresowe, drogi główne ruchu przyspieszonego, drogi zbiorcze, drogi lokalne oraz drogi dojazdowe, zwane ogólnie „drogami”, określa Ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, zwana specustawą.
Inwestycja drogowa – dokumentacja geodezyjna i kartograficzna
Inwestycja drogowa to przedsięwzięcie wymagające zaangażowania wielu specjalistów z różnych dziedzin gospodarki. Istotną rolę w całym procesie inwestycyjnym związanym z budową drogi pełni geodeta. Prace geodety w procesie inwestycji drogowej można podzielić na kilka etapów, do których należą:
- Prace wstępne, mające na celu przygotowanie dokumentacji do uzyskania przez inwestora Decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej.
- Zakładanie, pomiar i obliczanie osnów realizacyjnych.
- Wyznaczanie w terenie lokalizacji drogi i obiektów towarzyszących.
- Obsługę geodezyjną budowy drogi.
- Geodezyjna inwentaryzacja powykonawcza.
Decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej
Rozpoczęcie inwestycji drogowej wymaga uzyskania przez zarządcę drogi Decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej. W zależności od kategorii drogi stosowną decyzję na realizację inwestycji drogowej wydaje wojewoda w odniesieniu do dróg krajowych i wojewódzkich, starosta do dróg powiatowych i gminnych.
Zgodnie z przepisami specjalnej ustawy to zarządca drogi jest odpowiedzialny za przygotowanie dokumentacji do wniosku o uzyskanie Decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej. Sporządzenie wniosku o uzyskanie Decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej wymaga od zarządcy drogi uzyskania niezbędnych opinii oraz przedłożenia określonych w ustawie załączników w postaci dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej.
Niezbędną dokumentację geodezyjna i kartograficzną może sporządzić geodeta posiadający specjalne kwalifikacje i uprawnienia.
Do podstawowych załączników kartograficznych, potrzebnych do złożenia wniosku o uzyskanie Decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, należą:
- Mapa w skali 1: 5 000 z wyznaczonym proponowanym przebiegiem drogi wraz z terenem niezbędnym dla towarzyszących obiektów budowlanych oraz istniejącym uzbrojeniem terenu.
- Analiza i sposób powiązania projektowanej drogi z innymi drogami publicznymi przedstawiona na mapie w skali 1: 50 000 lub 1: 25 000 z naniesionym planem orientacyjnym projektowanej drogi i powiązaniami jej z innymi drogami publicznymi.
- Mapy zawierające projekty podziałów nieruchomości, sporządzone zgodnie z odrębnymi przepisami.
- Mapy w skali 1: 100 000 – przedstawiające przebieg projektowanej drogi w sieci dróg.
- Mapy w skali 1; 5 000 na potrzeby studium technicznego, ekonomicznego i środowiskowego.
- Mapy w skali 1: 1000 (2000) dla celów projektowania dróg oraz dla opracowania koncepcji programowej, po uzyskaniu decyzji właściwego organu o środowiskowych uwarunkowaniach dla wybranego wariantu przebiegu drogi i uszczegółowienia rozwiązań technicznych z wariantowym przedstawieniem niwelety, węzłów skrzyżowań, obiektów inżynieryjnych, itp..
Oprócz w/w opracowań kartograficznych do wniosku o wydanie Decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej (decyzja ZRID) wymagane jest sporządzenie dokumentacji geodezyjno-prawnej w zakresie wywłaszczenia osób, których nieruchomości znajdują się na trasie projektowanej drogi.
Przeczytaj: Decyzja środowiskowa – kiedy jest potrzebna i jak ją uzyskać
Proces wywłaszczenia – dokumentacja geodezyjno-prawna
Dokumentacja geodezyjno-prawna w zakresie wywłaszczenia nieruchomości pod inwestycje celu publicznego, jaką jest budowa drogi, powinna zawierać:
- aktualne badania stanu prawnego nieruchomości położonych w liniach rozgraniczających obszar objęty projektem drogi (stan prawny nieruchomości obejmuje ogół praw z nią związanych),
- dokumentację niezbędną do wprowadzenia zmian w księgach wieczystych, a w przypadku niezgodności KW z danymi z Państwowej Ewidencji Gruntów i Budynków (EGiB) wskazane jest wykonanie przez geodetę wykazów synchronizacyjnych,
- projekty podziałów nieruchomości wskazujące pas zajęcia terenu pod drogę publiczną.
Mapy z projektem podziału (10 egz.) powinny być sporządzone z podziałem na arkusze, gdzie arkusz powinien się zamykać w granicach obrębu ewidencyjnego.
Zgodnie z zaleceniami GDDKiA mapy przedstawiające podziały nieruchomości powinny być sporządzone w formie wstęgowej obejmującej poszczególne odcinki drogi zawierające się w obrębie ewidencyjnym bądź w części obrębu.
Mapy podziałowe oraz wykazy zmian gruntowych powinny wyróżniać działki niezbędne pod budowę drogi, a wykazy synchronizacyjne powinny wskazywać na stan prawny działek ujętych w katastrze nieruchomości i jego zgodność z danymi z księgi wieczystej.
Sporządzone przez geodetę mapy z projektami podziału oraz operat są przekazywane do ODGiK w celu ich zaewidencjonowania. ODGiK po sprawdzeniu przedłożonych dokumentów (map i operatu), przekazuje 9 egz. tych map, wykonawcy prac geodezyjnych.
Mapa z projektem podziału zawiera w swej treści takie elementy jak:
- granice nieruchomości, które w całości bądź w części zostały zajęte przez budowaną drogę publiczną,
- oznaczenie punktów granicznych,
- granice i numery działek ewidencyjnych,
- powierzchnie działek ewidencyjnych powstałych w wyniku podziału,
- elementy zagospodarowania terenu wymagane przez EGiB.
Mapa z projektem podziału wraz z wykazem zmian gruntowych stanowi załącznik do wniosku o dokonanie podziału nieruchomości.
Zgodnie z Ustawą o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji zakresie dróg publicznych (Dz.U z 2013r. poz. 687) Decyzją zezwalającą na realizację inwestycji drogowej zatwierdza się podział nieruchomości według ustalonych w niej linii rozgraniczających teren. Decyzja zatwierdzająca podział nieruchomości wraz z mapą i wykazem zmian gruntowych stanowią podstawę do dokonania zmian w księgach wieczystych i danych w ewidencji gruntów i budynków.
Zatwierdzona przez starostę mapa z projektem podziału stanowi podstawę do wykonania przez geodetę trwałej stabilizacji granic w obrębie linii rozgraniczających pasa drogowego oraz sporządzenie dokumentacji z tych czynności (Szkic i protokół).
Przeczytaj: Mapa z projektem podziału nieruchomości
Etap realizacji inwestycji drogowej – czynności geodety
Po uzyskania przez inwestora Decyzji zezwalającej na realizację inwestycji drogowej, rozpoczyna się faza realizacji inwestycji na terenie budowy.
W trakcie realizacji inwestycji do najważniejszych czynności geodety należy zaliczyć:
- zakładanie, pomiar i obliczanie osnów realizacyjnych,
- wyznaczanie w terenie lokalizacji drogi i obiektów towarzyszących,
- obsługę geodezyjną budowy drogi, pomiar przemieszczeń obiektu i jego podłoża oraz pomiar odkształceń obiektu,
- geodezyjną inwentaryzację powykonawczą.
Osnowa realizacyjna
Podstawą wszelkiego rodzaju prac pomiarowych w geodezji jest osnowa geodezyjna. Osnowa geodezyjna składa się z sieci wyodrębnionych punktów geodezyjnych, których cechą charakterystyczną jest jednolitość konstrukcji, metod pomiarów i sposobów położenia punktów sieci.
Z uwagi na zbyt małe zagęszczenie punktów istniejącej osnowy geodezyjnej dla celów realizacji obiektów budowlanych koniecznym staje się założenie osnowy realizacyjnej. Założenie osnowy realizacyjnej ma na celu wytyczenie w terenie obiektów zaprojektowanych i uwidocznionych na planie zagospodarowania terenu inwestycji, wytyczenie wszystkich obiektów związanych technicznie z trasą drogową oraz przeprowadzenie obsługi geodezyjnej podczas budowy.
Wskazane jest, aby osnowa realizacyjna była zaprojektowana w ten sposób, aby mogła być wykorzystana do obsługi geodezyjnej nie tylko podczas budowy drogi, ale również powinna stanowić oparcie do:
- inwentaryzacji powykonawczej inwestycji,
- pomiarów kontrolnych przemieszczeń i odkształceń,
- pomiarów sytuacyjno wysokościowych związanych ze sporządzeniem mapy zasadniczej.
Dla budowy dróg punkty osnowy realizacyjnej powinny być zlokalizowane:
- w bezpośrednim sąsiedztwie pasa drogowego tak, aby umożliwiały prowadzenie obsługi geodezyjnej trasy drogowej i obiektów mostowych oraz nie były narażone na zniszczenie w trakcie budowy i wskutek prowadzonych prac rolnych na gruntach sąsiednich,
- konstrukcja osnowy powinna odpowiadać kształtowi obiektu,
- odległości między punktami osnowy nie powinna przekraczać 300 m,
- z każdego punktu osnowy powinna być zapewniona widoczność na budowany odcinek drogi.
Dla obiektów mostowych:
- punkty osnowy realizacyjnej powinny być zlokalizowane w sąsiedztwie obiektów mostowych oraz ze wszystkich jego stron, tak, aby widoczność na realizowany obiekt była dobra,
- lokalizacja punktów osnowy realizacyjnej powinna być tak usytuowana, aby nie narażała ich na ewentualne uszkodzenie bądź zniszczenie.
Do prac towarzyszących, lecz niezbędnych w procesie inwestycji drogowej należą pomiary geodezyjne:
- otworów wiertniczych dla potrzeb badań geologiczno inżynierskich (dokładność 0,6 mm w skali mapy),
- pomiary badawcze, stanowiące podstawę do określenia parametrów geotechnicznych podłoża, parametrów wytrzymałościowych konstrukcji budowlanych i innych (wykonanie na zlecenie).
W/w pomiary wynoszone są na mapę.
Wytyczanie obiektów
Dokumentem technicznym, według którego wykonuje się tyczenie, jest szkic dokumentacyjny, zawierający dane dotyczące osnowy realizacyjnej i wszystkie elementy niezbędne do wytyczenia projektu w terenie oraz lokalizację istniejących obiektów.
Obsługa geodezyjna w trakcie budowy
Obsługa geodezyjna budowy drogi to przede wszystkim dbałość i czuwanie nad zapewnieniem wzajemnego położenia i połączenia elementów tworzących obiekt, zachowanie kształtu i wymiarów obiektu zgodnie z zatwierdzonym projektem drogi.
Do podstawowych czynności geodety prowadzonych w trakcie budowy drogi należy:
- tyczenie szczegółów,
- tyczenie elementów zespołów konstrukcyjnych i technicznych o mniejszych wymaganiach.
Tyczenie szczegółów dotyczy tych obiektów, których prawidłowe usytuowanie jest niemożliwe bez dodatkowych pomiarów geodezyjnych. Tyczenie szczegółów w poziomie należy wykonywać w oparciu o osnowę realizacyjną (osnowa budowlano-montażowa) utworzoną przez główne osie tyczonego obiektu.
Tyczenie elementów zespołów konstrukcyjnych i technicznych o mniejszych wymaganiach dokładnościowych należy opierać na układach osi konstrukcyjnych tych zespołów oraz na uprzednio wytyczonych i skontrolowanych elementach.
Tyczenie wysokościowe należy opierać na reperach roboczych wyznaczanych z reperów wysokościowej osnowy realizacyjnej. Repery te powinny być umieszczone jak najbliżej tyczonego obiektu. Ilość reperów powinna zapewnić możliwość wykonania kontroli tyczenia.
Przeczytaj: Tyczenie obiektów budowlanych
Pomiary przemieszczeń obiektu
Geodezyjne pomiary przemieszczeń obiektu i jego podłoża oraz pomiary odkształceń obiektu wykonuje się w wypadkach przewidzianych w warunkach technicznych obiektu bądź na zlecenie inwestora.
Głównym zadaniem pomiarów przemieszczeń obiektu jest zapewnienie bezpieczeństwa budowy obiektu oraz bezpieczeństwa jego eksploatacji.
W zależności od potrzeb, na wniosek zainteresowanej jednostki, geodeta uprawniony wykonuje okresowe pomiary geodezyjne przemieszczeń.
Zakończenie każdego etapu robót geodezyjnych jest potwierdzone wpisem do dziennika budowy. Sporządzoną dokumentację zawierającą dane geodezyjne umożliwiające wznowienie lub kontrolę wykonanych prac, wykonawca prac geodezyjnych przekazuje Kierownikowi budowy.
Geodezyjna inwentaryzacja powykonawcza
Celem pomiarów powykonawczych jest przekazanie danych do Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej potrzebnych do aktualizacji mapy zasadniczej.
Dokumentacja geodezyjno-kartograficzna niezbędna do aktualizacji mapy zasadniczej powinna zawierać następujące materiały:
- Sprawozdanie techniczne (oryginał).
- Materiały „wyjściowe” pobrane z ośrodka dokumentacji geodezyjno-kartograficznej.
- Protokół końcowej kontroli technicznej.
- Szkic założonej osnowy geodezyjnej z punktami zastabilizowanymi oraz punktami podstawowej i szczegółowej osnowy realizacyjnej, o ile punkty te pozostały w terenie po zakończeniu prac realizacyjnych (kopia).
- Opisy topograficzne i protokoły przekazania znaków pod ochronę (oryginał).
- Wykazy miar i wykazy współrzędnych punktów osnowy realizacyjnej (matryca) oraz wykazy współrzędnych punktów załamania granic.
- Szkic przeglądowy szkiców inwentaryzacyjnych (oryginał).
- Szkice inwentaryzacyjne (oryginały).
- Mapy powstałe w wyniku powykonawczych pomiarów inwentaryzacyjnych (oryginał).
Sposób kompletowania dokumentacji geodezyjno-kartograficznej regulują przepisy Instrukcji Technicznej O-3 – Zasady Kompletowania Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej.
Podstawa opracowania:
- Ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych.
- Zarządzenie Nr 5 Prezesa Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii z dnia 11 kwietnia 1980 r. w sprawie wprowadzenia do stosowania instrukcji technicznej ” G-3 Geodezyjna obsługa inwestycji”.
- Zadania geodezji w katastrze i gospodarce nieruchomościami. A.Jagielski, B. Marczewska.
- Podstawy geodezji inżynieryjnej. Standardy, pomiary realizacyjne, trasy objętości. A. Jagielski.
Foto: Pexels
