Niwelacja terenu to określenie, które występuje w dwóch dziedzinach gospodarki, a mianowicie w dziedzinie budownictwa oraz w dziedzinie geodezji.
Niwelacja terenu w świetle czynności budowlanych
Prace budowlane prowadzone są w obszarze zwanym terenem budowy. Przed rozpoczęciem budowy teren budowy powinien być zniwelowany.
W języku potocznym „budowlańców” określeniem niwelacja terenu nazywane są wszelkie prace ziemne mające na celu wyrównanie terenu, nierówności oraz zagłębień na obszarze terenu budowy.
Zobacz naszą nowoczesną Mapę Geoportal360
Prace niwelacyjne terenu wykonywane są po uprzednio przeprowadzonych przez geodetów pomiarach wysokościowych zwanych również niwelacją.
W sytuacji, gdy prace niwelacyjne w obszarze terenu budowy mają na celu znaczne ruchy ziemi, zastosowanie mogą mieć przepisy z zakresu ochrony środowiska, ochrony gruntów rolnych i leśnych oraz przepisy z zakresu gospodarki wodnej.
Znaczne ruchy mas ziemnych na obszarze terenu budowy mogą mieć istotny wpływ na przemieszczanie się wód opadowych i ich niekontrolowany spływ na nieruchomości graniczące z terenem budowy. Takie niekontrolowane działanie może prowadzić nie tylko do podtopienia sąsiedniej nieruchomości, ale w skrajnych przypadkach nawet doprowadzić do całkowitego jej zniszczenia.
Zgodnie z Ustawą o ochronie środowiska powierzchnia ziemi, którą charakteryzuje ukształtowanie terenu, gleba, ziemia oraz wody gruntowe i powierzchniowe, podlega ochronie prawnej. Zatem, każde niekontrolowane działanie polegające na wyrównywaniu naturalnego ukształtowania terenu może zostać zaliczone do ruchów masowych ziemi, co w świetle obowiązującej ustawy o ochronie środowiska, jest zakazane.
Podobne stwierdzenie zakazujące niwelacji powierzchni ziemi – jej naturalnego ukształtowania, bez stosownych pozwoleń, znajdujemy w Ustawie z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych.
Przeczytaj: Niwelator – czym jest i kiedy się go stosuje?
Pojęcie geodezyjnej niwelacji terenu
Z pojęciem geodezyjnej niwelacji terenu spotykamy się w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie standardów technicznych wykonywania geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych oraz opracowywania i przekazywania wyników tych pomiarów do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.
Zgodnie z treścią wymienionego rozporządzenia, niwelacja terenu polega na geodezyjnych wysokościowych pomiarach terenowych (geodezyjne wyznaczanie różnicy wysokości pomiędzy punktami terenowymi).
Geodezyjne wysokościowe pomiary terenowe wykonuje się metodami:
- niwelacji geometrycznej,
- niwelacji trygonometrycznej,
- niwelacji satelitarnej,
- skaningu laserowego.
Przez niwelację geometryczną – należy rozumieć pomiar różnic wysokości punktów na podstawie pomiaru położenia poziomej osi celowej niwelatora na pionowo ustawionych na tych punktach łatach niwelacyjnych.
Przez niwelację trygonometryczną – należy rozumieć pomiar różnic wysokości punktów wykonywany na podstawie pomierzonych odległości poziomych oraz kątów pionowych.
Przez niwelacje satelitarną – należy rozumieć pomiar różnic wysokości punktów wykonywany metodą precyzyjnego pozycjonowania przy pomocy globalnego systemu nawigacji satelitarnej.
Przez niwelację skaningu laserowego – należy rozumieć zdalny pomiar wysokości punktów w znacznej ilości na sekundę z milimetrową precyzją. Dla każdego punktu określane są współrzędne X, Y, Z oraz parametry intensywności odbitego sygnału.
Geodezyjny wysokościowy pomiar terenowy dotyczący ukształtowania terenu, w zależności od celu, jakiemu ma służyć, i stopnia zróżnicowania form terenowych, wykonuje się w technologii:
Niwelacji punktów rozproszonych:
wykonując niwelację punktów rozproszonych, określa się wysokości szczegółów terenowych metodą niwelacji geometrycznej z równoczesnym wyznaczeniem metodą biegunową współrzędnych prostokątnych płaskich w państwowym systemie odniesień przestrzennych.
Niwelacji profilów:
dokonując niwelacji profilów, lokalizację przekrojów poprzecznych na obiekcie objętym pomiarem dostosowuje się do warunków terenowych i zaleceń projektanta.
Niwelacji siatkowej:
przy wykonywaniu niwelacji siatkowej punkty siatki podlegają markowaniu, o ile nie są trwałymi szczegółami terenowymi. Niwelację siatkową stosuje się na terenach niezabudowanych płaskich lub o jednolitym nachyleniu w przypadkach, gdy potrzebne jest regularne rozmieszczenie punktów wysokościowych na mierzonym terenie.
Tachimetrii:
wykonując tachimetrię, określa się wysokości szczegółów terenowych metodą niwelacji trygonometrycznej z równoczesnym wyznaczeniem metodą biegunową współrzędnych prostokątnych płaskich w państwowym systemie odniesień przestrzennych.
W praktyce geodezyjny wysokościowy pomiar terenu – niwelacja terenu wykonywana jest na etapie prac przygotowawczych na terenie budowy (Art. 41. 1. Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane).
Czynności niwelacyjne, zarówno te prowadzone przez uprawnionych geodetów, jak i te prowadzone przez wyspecjalizowane firmy budowlane, polegające na wyrównywaniu terenu, przemieszczaniu mas ziemnych w celu zasypania zagłębień są niezbędne w procesie budowy obiektów zaliczanych do budowli (lotniska, mosty, wiadukty, itd.), jak również obiektów budowlanych liniowych, takich jak drogi, linie kolejowe, wodociągi itd.
Przeczytaj: Pomiar objętości mas ziemnych
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane.
- Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie standardów technicznych wykonywania geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych oraz opracowywania i przekazywania wyników tych pomiarów do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.
- Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska.
- Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych.
Foto: Unsplash.com
