Czym są znaki graniczne
Granice nieruchomości oznacza się poprzez wyniesienie, umieszczenie w terenie znaków granicznych, których zadaniem jest określenie przebiegu granicy nieruchomości.
Znaki graniczne nie są tożsame ze znakami geodezyjnymi.
Znaki geodezyjne są elementami osnowy geodezyjnej, natomiast punkty geodezyjne stanowią elementy konkretnej granicy. W praktyce położenie znaków granicznych może się pokrywać z położeniem znaków geodezyjnych. Sytuacja taka może mieć miejsce, gdy znaki graniczne będą równocześnie punktami osnowy.
Zobacz naszą nowoczesną Mapę Geoportal360
Definicję znaku granicznego określa § 2 pkt. 4 Rozporządzenia Ministrów Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z 14 kwietnia 1999 r. o rozgraniczeniu nieruchomości, Dz. U. Nr 45, poz. 453, zgodnie z którym:
znak graniczny, to znak z trwałego materiału umieszczony w punkcie granicznym lub trwały element zagospodarowania terenu znajdujący się w tym punkcie.
Znaki graniczne rozmieszcza się w taki sposób, aby z jednego punktu znaku był widoczny następny. Odległość między ogranicznikami nie powinna przekraczać 200m.
W przypadku granicy posiadającej nieregularny kształt, graniczniki są stabilizowane w punktach załamania tej granicy. Lokalizacje każdego granicznika opisuje się w protokole granicznym lub w akcie ugody oraz nanosi na szkic graniczny.
Zarówno znaki graniczne, jak i znaki geodezyjne podlegają ochronie prawnej.
Przeczytaj: Znaki geodezyjne
Wznowienie znaków granicznych
Wznowienie granic nieruchomości reguluje Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne.
Wznowienie znaków granicznych przeprowadzane jest najczęściej w sytuacji, gdy istniejąca granica prawna została przesunięta, a znaki graniczne, które tę granicę wyznaczały zostały zniszczone bądź zatarte.
Granica prawna to taka granica, co do której istnieje pełna dokumentacja geodezyjna pozwalająca odtworzyć tę granicę w terenie z wysoką dokładnością, dodatkowo potwierdzoną prawomocnym orzeczeniem sądowym lub ostateczną decyzją administracyjną.
Granica prawna nieruchomości posiada ogromne znaczenie dla właściciela nieruchomości, jak i Państwowej Ewidencji Gruntów.
Zgodność przebiegu granicy fizycznej w terenie z przebiegiem granicy prawnej posiada istotne znaczenie w przypadku obrotu nieruchomościami.
Proces wznowienia granicy nieruchomości jest czynnością czysto techniczną. Wznowienie granicy nieruchomości nie kończy się wydaniem jakiejkolwiek decyzji, chyba że zachodzą ku temu szczególne przesłanki.
Instytucję wznowienia granic reguluje zapis Art. 39 Ustawy z dnia 17 maja 1989 Prawo geodezyjne i kartograficzne, który oprócz rozgraniczenia nieruchomości reguluje także proces wznowienia znaków granicznych.
Zgodnie z zapisem art. 39 ustęp 1 ustawy Prawo geodezyjne i Kartograficzne, znaki graniczne, przesunięte, uszkodzone lub zniszczone, ustalone uprzednio, mogą być wznowione bez przeprowadzenia postępowania rozgraniczeniowego, jeśli istnieją dokumenty pozwalające na określenie pierwotnego położenia.
Jednak w przypadku sporu, co do położenia znaków, strony mogą wystąpić do sądu o rozstrzygnięcie sprawy.
Proces wznowienia granicy nieruchomości
Techniczny proces wznowienia granicy przebiega następująco:
- Właściciel bądź użytkownik wieczysty nieruchomości, której granice uległy „zatarciu” zleca uprawnionemu geodecie, posiadającemu stosowne ku temu uprawnienia, przeprowadzenie wznowienia granicy. Do zlecenia wykonania tej czynności dołącza wydruk mapy (nawet z GEOPORTALU) wskazując odręcznie granicę, która jest w terenie „nieczytelna” oraz dokumenty stwierdzające stan prawny nieruchomości, jeżeli takie posiada oraz dokumenty określające położenie punktów granicznych.
- Geodeta, posiadając takie zlecenie zgłasza do właściwego miejscowo Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej (ODGiK), potrzebę przeprowadzenia wznowienia znaków granicznych nieruchomości oznaczonej nr … położonej w obrębie ewidencyjnym … gminie … .
- Geodeta, po zebraniu dokumentacji pochodzącej z ODGiK, odpisu księgi wieczystej oraz dokumentów otrzymanych od strony zgłaszającej potrzebę wznowienia granicy, analizuje te dokumenty pod kątem wiarygodności.
Podstawę ustalenia przebiegu granicy nieruchomości stanowią dokumenty określające położenie punktów granicznych ze współrzędnymi punktów granicznych, jeżeli zostały przyjęte do państwowego zasobu geodezyjno kartograficznego.
Ustaleniu przebiegu granicy nieruchomości mogą służyć również uwierzytelnione przez ośrodek dokumentacji geodezyjno kartograficznej (ODGiK) kopie, wyrysy, odrysy, wypisy dokumentów, przyjęte do państwowego zasobu geodezyjno kartograficznego i potwierdzone przez ten ośrodek, jako wiarygodne.
Wiarygodność przebiegu granicy można również ustalić na podstawie pierwotnej osnowy geodezyjnej, od której będzie można powtórnie wyznaczyć położenie punktów granicznych.
O czynności wznowienia granicy geodeta zawiadamia zainteresowane strony, na co najmniej 7 dni przed terminem wykonania tych czynności. Zawiadomienie stron o wznowieniu granicy powinno mieć formę pisemną, za zwrotnym potwierdzeniem odbioru.
W zawiadomieniu o czynnościach wznowienia granicy, należy poinformować, że niestawienie się w terminie okazania granic nie wstrzymuje czynności geodety, natomiast zgodnie z Art. 32 ust. 4, Ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne, w razie usprawiedliwionego niestawiennictwa strony, geodeta wstrzymuje czynności do czasu ustania przeszkody lub wyznaczenia pełnomocnika – nie dłużej jednak niż na okres jednego miesiąca.
Z czynności wznowienia granicy sporządzany jest protokół wznowienia granicy. Ponieważ ustawodawca nie podaje w ustawie wzoru protokołu wznowienia granicy, dla tych celów wykorzystuje się protokół graniczny zalecany w procesie rozgraniczenia nieruchomości.
Protokół ze wznowienia granicy powinien być sporządzony w taki sposób, aby jednoznacznie wynikało z niego, kiedy zostało przeprowadzone okazanie granicy, kto przeprowadził wznowienie znaków granicznych, na czyj wniosek, jakie dokumenty zaświadczyły o przebiegu granicy, kto i w jakim charakterze uczestniczył w okazaniu przebiegu granicy.
Spory dotyczące wznowienia znaków granicznych
Wznowienie znaków granicznych nie wiąże się z jakąkolwiek ingerencją organów administracji publicznej.
Wznowienie granic nieruchomości, przy założeniu, że istnieją wiarygodne dokumenty świadczące o przebiegu granicy jest czynnością, która nie wywołuje żadnych skutków dla stanu prawnego granic nieruchomości, stąd nie zachodzi przesłanka do wydawania jakichkolwiek decyzji przez organ administracji publicznej.
W przypadku, gdy któraś ze stron postępowania wznowienia granic odmówi podpisania protokołu z czynności wznowienia granic, dalsze czynności w tej sprawie są możliwe jedynie na drodze sądowej.
Jeżeli geodeta pomimo niepodpisania protokołu przez jedną ze stron, przekaże sporządzoną dokumentację do ODGiK, ten odmówi przyjęcia takiej dokumentacji wskazując, że w operacie sporządzonym przez geodetę powinna znaleźć się wzmianka o tym, że jedna ze stron nie podpisała protokołu.
W przypadku sporu dotyczącego wznowienia znaków granicznych sądy najczęściej umarzają postępowanie i wskazują, że z uwagi na powstały spór w zakresie przebiegu granicy, właściwe jest jedynie postępowanie rozgraniczeniowe, prowadzone przez organy administracji:
„Jeżeli brak jest dokumentów pozwalających na określenie pierwotnego położenia znaków granicznych, wznowienie znaków granicznych może być dokonane tylko na podstawie dokumentów, natomiast ustalenie granicy za pomocą innych środków dowodowych może nastąpić tylko w postępowaniu rozgraniczeniowym (sygn. akt IV Ca 333/06)”.
Granica raz prawnie ustalona wiąże właścicieli sąsiednich nieruchomości i tworzy stan prawny granic tych nieruchomości.
Przeczytaj również: Rozgraniczenie nieruchomości
Podstawa prawna:
1. Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne.
2. Wyrok w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej sygn. akt IV Ca 333/06.
Foto: Pixabay.com
