Mówiąc językiem laika, do podstawowych czynności geodety należy pomiar powierzchni ziemskiej oraz sporządzanie dokumentacji geodezyjno – kartograficznej z tego pomiaru.
Precyzja pomiaru w dużej mierze zależy od posiadanego sprzętu geodezyjnego. Innymi słowy, aby pomiar geodezyjny mógł być przeprowadzony zgodnie z wytycznymi o pomiarach geodezyjnych, niezbędny jest do tego celu odpowiedni sprzęt.
Zobacz naszą nowoczesną Mapę Geoportal360
Do podstawowych sprzętów wykorzystywanych do pomiarów geodezyjnych należą:
Niwelator
Niwelator to instrument służący do pomiaru różnic wysokości między jednym a drugim punktem w terenie. Na rynku sprzętu geodezyjnego znajdujemy niwelatory optyczne oraz niwelatory laserowe.
Niwelatory optyczne zaopatrzone są w elementy optyczne o wysokiej jakości. Niwelator optyczny zaopatrzony jest w lunetę o powiększeniu 24x. Takie powiększenie zapewnia dokładność rzędu 2,0 mm na 1 km podwójnej niwelacji. System regulacji ostrości pozwala na dostarczenie wyraźnego obrazu łaty, co z kolei umożliwia prawidłowe i bezbłędne odczyty.
Niwelator zaopatrzony jest w urządzenie odpowiedzialne za automatyczne poziomowanie osi celowej instrumentu, co chroni użytkownika przed błędnym odczytem wynikającym z niedokładnego ręcznego poziomowania.
Najnowsze niwelatory dzięki znacznej odporności na warunki atmosferyczne mogą być używane w każdym środowisku.
Praca z niwelatorem optycznym jest bardzo prosta, a pomiar sprowadza się do wycelowania na łatę, ustawienia ostrości i naciśnięcia przycisku wyzwolenia pomiaru.
Niwelatory optyczne mają bardzo szerokie zastosowanie zarówno w geodezji, jak i w innych działach gospodarki narodowej. Wykorzystywane są przy pomiarach wysokości w zakresie budowy dróg, prac budowlanych i innych przedsięwzięć.
Niwelator laserowy – jego zaletą jest precyzyjność i wysoka dokładność pomiarów. Niwelator laserowy, dzięki widzialnej wiązce laserowej, pozwala na dokładne wyznaczanie płaszczyzny odniesienia i wykonania niwelacji z 1 mm/20 m.
Niwelator laserowy składa się z następujących elementów:
- niwelatora laserowego,
- czujnika laserowego z uchwytem na łatę,
- pilota zdalnego sterowania,
- okulary laserowe,
- akumulatorków,
- zasilacza,
- kuferka transportowego,
- łaty o dł. 2,4 m,
- statywu aluminiowego.
Przeczytaj: Geodeta – kim jest i czym się zajmuje?
Teodolit
Teodolit jest instrumentem geodezyjnym służącym do pomiaru kątów poziomych i kątów pionowych, wyznaczania azymutów oraz do pomiaru odległości. Przy pomocy teodolitu dokonujemy pomiaru terenu oraz wytyczania obiektów.
Teodolit jest instrumentem niezbędnym przy budowie dróg, linii kolejowych, autostrad, mostów, wszelkiego rodzaju budynków.
Wyróżniamy teodolity optyczne oraz teodolity elektroniczne. Różnica między teodolitem optycznym a elektronicznym polega na tym, że ten ostatni dokonuje odczytu kierunku automatycznie, natomiast praca z teodolitem optycznym wymusza przeprowadzenie pewnych obliczeń matematycznych.
Teodolit optyczny zbudowany jest z teodolitu jako części podstawowej („mózgu”) oraz statywu, na którym mocowany jest teodolit.
Teodolit optyczny jest zbudowany z następujących elementów:
- obiektywu – dzięki wielowarstwowej powłoce posiada on właściwości przeciwodblaskowe, a dwudziestokrotne powiększenie pozwala na pomiar kątów między odległymi punktami,
- okularu lunety – pozwalającej na dostosowanie obrazu do każdego oka,
- okularu mikroskopu odczytowego – pozwalającego na regulację dioptrii umożliwiającej ostry obraz indeksu podziału odczytywanych wartości,
lusterka – służącego do oświetlenia kół podziałowych, - śruby rejteracyjnej – umożliwiającej nastawienie żądanego odczytu na kole poziomym, ułatwiającym odczyt zadanych kątów. Ergonomicznie usytuowanie pokrętła umożliwia obsługę bez odrywania oka od okularu,
- pionu optycznego o trzykrotnym powiększeniu – pozwalającego na precyzyjne scentrowanie instrumentu,
- lunety pionu – o powiększeniu 20x,
- libelli niwelacyjnej – po zamontowaniu jej w miejsce kolimatora można tymczasowo przekształcić teodolit w niwelator,
- libelli pudełkowej – umieszczonej w spodarce pozwalającej na szybkie spoziomowanie przyrządu,
- libelli rurkowej – umożliwiającej na dokładne spoziomowanie instrumentu.
Tachimetr
Tachimetry to urządzenia służące do pomiaru kątów poziomych i pionowych, a także odległości pomiędzy określonymi punktami. Słowo tachimetria oznacza szybki pomiar.
W wyniku pomiaru tachimetrycznego uzyskuje się informacje o odległości poziomej, jak również współrzędnych mierzonego punktu.
Obecnie w geodezji stają się popularne tachimetry elektroniczne, które umożliwiają pomiar odległości przy użyciu precyzyjnego dalmierza, a dzięki zastosowaniu technologii Long link (nowa bezprzewodowa komunikacja z dużej odległości) nawet w odległości 300 można używać dodatkowego kontrolera i przy tyczce wyzwalać pomiary czy wprowadzać opis mierzonego punktu.
Zasada działania instrumentu, jakim jest tachimetr elektroniczny, polega na odbiciu impulsu od mierzonego przedmiotu, dzięki czemu otrzymujemy odległość do punktów niedostępnych. Tachimetry elektroniczne mogą być wykorzystywane w każdych warunkach pogodowych.
Przeczytaj: Geodezyjny pomiar pionowości obiektów wysmukłych
GPS
Sprzęt GPS, czyli Global Positioning System jest jednym z systemów nawigacji satelitarnej, który obejmuje swoim zasięgiem całą kulę ziemską.
GPS mierzy czas dotarcia sygnału radiowego z satelitów do danego odbiornika. Za pomocą GPS możemy w bardzo szybki i precyzyjny sposób określić współrzędne geograficzne punktów na ziemi.
Obecnie GPS ma bardzo szerokie zastosowanie w geodezji, jak i w innych działach gospodarki. W geodezji, przy użyciu GPS można bardzo szybko i precyzyjne przeprowadzić rozgraniczenie nieruchomości czy wznowienie granic działki.
System GPS jest utrzymywany i zarządzany przez Departament Obrony USA. Ceny GPsów są wysokie i zaczynają się od kilku tysięcy złotych.
Pozostały sprzęt geodezyjny
Łaty geodezyjne – w zależności od wymaganej dokładności wykonania pomiaru wyróżnia się łaty do niwelacji technicznej oraz łaty do niwelacji precyzyjnej.
Odczyty z łat ustawionych na kolejnych punktach umożliwiają obliczenie różnicy wysokości pomiędzy tymi punktami, a jeśli jednym z tych punktów jest reper – obliczenie wysokości bezwzględnej drugiego punktu.
Łaty geodezyjne z uwagi na konieczność ich transportowania, przemieszczania ręcznego, wykonane są z materiału lekkiego, najczęściej z profili aluminiowych, łatwo wysuwanych.
Łaty mają najczęściej długość 3, 4, 5, 6, metrów. Łaty do niwelacji precyzyjnej wykonuje się z inwaru (stop żelaza z niewielkim dodatkiem węgla i chromu).
Łata po obu stronach posiada okucia. Okucie dolne, na którym opiera się łatę w trakcie pomiarów, nosi nazwę stopy łaty. Przednia strona łaty zaopatrzona jest w podziałkę umożliwiająca odczytanie odległości od stopy łaty do osi celowej niwelatora (poziomej kreski krzyża nitek).
Z uwagi na możliwość błędu pomiaru, stopa łaty powinna być płaska, prostopadła do osi podłużnej łaty. Przy pomiarach wykonywanych na gruncie podmokłym, grząskim wykorzystuje się do stabilizacji stopy łaty tzw. żabki. Natomiast do ustawienia łaty w pionie wykorzystuje się tzw. libellę okrągłą.
Tyczki geodezyjne – przyrządy „zwykłe”, służące do oznaczania punktu w terenie. Tyczki są wykonane z drewna lub metalu o długości 2 metrów, pomalowane w biało-czerwone poziome pasy o szerokości 20 cm, 25 cm lub 50 cm. Dół tyczki zaopatrzony jest w grot (ostrze, spin), pozwalający na łatwiejsze wbicie tyczki w grunt. Tyczki mogą być składane.
Taśma miernicza – taśma stalowa o długości 20 m z naniesiona podziałką.
Dalmierz – elektroniczny przyrząd do pomiaru odległości.
Węgielnica – przyrząd do wyznaczania kątów prostych, w praktyce rzadko stosowany.
Total Stadion Tachimetr – sprzęt najnowszej generacji łączący w sobie funkcje dalmierza i teodolitu. W trakcie pomiarów zapamiętuje je, wypełnia dziennik według zadanego wzoru. Z uwagi na bardzo wysoką cenę, urządzenie to często pozostaje tylko w sferze marzeń geodety.
Przeczytaj: Jak zostać geodetą?
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne.
Foto: Pixabay.com
